Diş Teli (Ortodonti) Tedavisi: Hangi Yaşta Başlanır, Kimler Yaptırabilir?

Dr.Dt. Selçuk Yılmaz hocamızın ortodonti hakkında konuşması.

Ortodonti; dişlerin, çenelerin ve yüz bölgesinin uyumunu düzelterek çiğneme, konuşma ve gülüş estetiğini iyileştiren bir tedavi alanıdır. Çapraşıklık, aralık dişler, derin kapanış, açık kapanış, çene darlığı veya çene ilişkisi bozuklukları gibi durumlar ortodonti tedavisiyle ele alınır. Bu yazıda ilk muayene yaşından yetişkin tedavilerine, diş teli ve şeffaf plak seçeneklerinden tedavi süresine kadar sık sorulan konular yer alır.

Ortodonti Nedir?

Ortodonti tedavisi, dişleri ideal konumlarına taşımayı ve çeneler arası ilişkiyi dengelemeyi amaçlar. Düzgün hizalanmış dişler daha kolay temizlenir, diş eti sağlığı desteklenir, çürük riski azalır ve eklem (TMJ) sorunlarının önüne geçilebilir.

İlk Ortodonti Muayenesi Kaç Yaşında Olmalı?

İlk ortodonti muayenesi için önerilen yaş 6–7’dir. Bu dönemde süt dişleri yerini kalıcı dişlere bırakmaya başlar ve üst çene darlığı, çapraz kapanış, alt/üst çene önde-geride konumlanması gibi problemler erken evrede saptanabilir. Erken teşhis; basit, kısa süreli ve daha konforlu çözümleri mümkün kılar.

Neden Önemli?

Tedavi edilmemiş ortodontik problemler:

• Fırçalamayı zorlaştırarak çürük ve diş taşı riskini artırabilir.

• Çene ekleminde ağrı/klik ve fonksiyon sorunlarına yol açabilir.

• Konuşma ve çiğneme fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.

• Çocuk ve ergenlerde öz güveni zedeleyebilir.

  
  

Yaş Sınırı Var mı?

Üst yaş sınırı yoktur.

• Çocuk ve ergenlerde büyüme devam ettiği için çeneyi yönlendiren apareyler ve genişletme tedavileri uygulanabilir.

• Yetişkinlerde diş hareketi ömür boyu mümkündür; çapraşıklık ve aralıklar diş teli veya şeffaf plaklarla düzeltilebilir. İleri iskeletsel bozukluklarda ortognatik cerrahi ile kombine tedavi planlanabilir.

  
  

Diş Teli ve Şeffaf Plak Seçenekleri

• Metal diş teli (klasik braketler): Dayanıklı, kontrolü kolay ve yaygın tercih edilir.

• Seramik/şeffaf braket: Diş renginde göründüğü için estetik tercih eden genç ve yetişkinler için uygundur.

• Lingual ortodonti: Teller dişlerin iç yüzeyine takılır; dışarıdan görünmez.

• Şeffaf plak (aligner) tedavisi: Çıkarılıp takılabilen plaklarla dişler kademeli olarak düzeltilir. Her vaka için uygunluk, klinik muayene ve dijital planlama ile belirlenir.

  
  

Tedavi Ne Kadar Sürer?

Vakanın zorluğu, yaş, çene yapısı ve hasta uyumuna göre süre değişir:

• Hafif düzey: 6–12 ay

• Orta düzey: 12–18 ay

• İleri düzey: 18–24 ay veya daha uzun

• 
  

Büyüme Atağını Kaçırmamak

Üst çene darlığı veya çene ilişkisi bozuklukları, 8–13 yaş arasında daha kısa ve etkili şekilde düzeltilebilir. Bu dönem geçildiğinde aynı bozukluk için daha uzun tedavi, mini vidalar veya yetişkinlerde cerrahi gerekebilir.

Ağrı ve Konfor

Diş teli veya yeni plak ilk günlerde hafif baskı ve sızlama yapabilir; genellikle 2–3 gün içinde azalır. Modern teller ve planlamalar daha düşük kuvvetlerle çalıştığı için konfor artmıştır.

Tedavi Öncesi Ağız Sağlığı

Aktif çürükler ve diş eti iltihabı varsa önce bunlar tedavi edilir. Ortodonti sürecinde fırçalama, ara yüz bakımı ve düzenli hekim kontrolleri kritik öneme sahiptir.

Tedavi Ücretlerini Etkileyen Faktörler

• Vakanın zorluk derecesi

• Braket türü (metal/seramik/lingual) veya şeffaf plak kullanımı

• Tek çene/çift çene tedavi ihtiyacı

• Ek aparey/mini vida gereksinimi

• Tahmini tedavi süresi

Detaylı plan ve net maliyet için klinik muayene şarttır.

Ebeveynler İçin Kısa Kontrol Listesi

• 6–7 yaşta ilk muayene yaptırın.

• Parmak emme, ağızdan nefes alma, çeneyi yana kaydırarak kapatma gibi alışkanlıklarda beklemeyin.

• Ön dişler üst üste biniyorsa veya alt dişler üst dişlerin önüne geçiyorsa (ters kapanış) hızlı değerlendirme gerekir.

• Süt dişlerinin “düzgün görünmesi” aldatıcı olabilir; sorun çene ilişkisi kaynaklı olabilir.

  
  

Sık Sorulanlar

Diş teli varken dişler çürür mü?Hayır. Doğru fırçalama ve ara yüz bakımı ile çürük riski kontrol altına alınır.

Şeffaf plak mı, diş teli mi daha hızlı?Vakanın tipine göre değişir. Bazı vakalarda süre benzer, bazılarında teller avantajlı olabilir.

Tedavi bittikten sonra dişler geri döner mi?Pekiştirme (retansiyon) apareylerinin düzenli kullanımıyla sonuçlar korunur.